De zeven geheimen van goed werkgeverschap

Gepubliceerd op dinsdag 3 februari 2015

Topprestaties leveren is voor een klein deel toeval en voor het grootste deel beleid. De factor toeval laten we achterwege. Wat kenmerkt het beleid van de beste bedrijven? Effectory, marktleider op het gebied van medewerkersonderzoek, noemt zeven kenmerken. Dit artikel werd samengesteld naar aanleiding van een interview met Effectory-oprichter Guido Heezen.

1. Een aansprekende richting

First things first. Als uw bedrijf de koers niet heeft gericht op ‘nuttig, relevant en zinvol', kunt u punt 2 tot en met 7 van dit artikel ook wel vergeten. Dus... wat is uw maatschappelijke relevantie? Waar gaat en staat u voor? Waar komt u 's ochtends uw bed voor uit? Niet om zoveel mogelijk geld te verdienen, hopen wij, maar om uw klanten zo goed mogelijk te helpen, een duurzame maatschappij te realiseren of een comfortabel en gezond huis te bouwen. Een aansprekende richting is niet alleen het kompas waarop u koerst, het is ook de basis voor bevlogen medewerkers. Die willen graag voor u werken omdat uw bedrijf er werkelijk toe doet. Zweverig? Allerminst. Bij installatiebedrijf Geas Energiewacht kwam men ooit op het idee met het voltallige personeel te gaan kijken naar An Inconvenient Truth, de film van Al Gore. U snapt dat de monteurs van Geas Energiewacht ineens de urgentie voelden om hun klanten te informeren over een nieuwe HR-ketel of zonnepanelen op het dak. Het is zo klaar als een klontje: een bedrijf dat een maatschappelijke bijdrage levert, spreekt mensen aan, terwijl een organisatie zonder zingeving vroeg of laat als een stuurloos schip te pletter slaat op de rotsen.

2. Een inspirerende directie

We kennen allemaal de directeur van de multinational die zijn auto parkeert voor de hoofdingang en linea recta de lift neemt naar de 47ste etage. Meneer de directeur zien we die dag niet meer terug. Welnu, zo moet het dus niet. Echt goede werkgevers hebben een inspirerende directie, die uitdraagt waar de organisatie voor staat en naartoe wil. Zo'n directie gaat de werkvloer op en laat zien van vleesch en bloed te zijn. Een ‘aanraakbare' directeur, die durft te zeggen wat hem bezighoudt, is het beste wat een bedrijf kan overkomen. Het leidt tot betrokken medewerkers die zich onderdeel voelen van het grotere geheel en hun stinkende best doen om goed werk te leveren.

3. Wèg met overbodige regels

Een beetje fysiotherapeut werkt zes tot acht klanten per uur af en is zomaar vijf minuten per klant kwijt aan formulieren invullen. De zorgsector, het onderwijs en de ambtenarij zijn besmet met het virus van zinloze regels en procedures. Een formuliertje zus, een formuliertje zo. Wat hebt u gedaan? Waarom hebt u het zo gedaan? Hoeveel tijd heeft het u gekost? Had u het ook anders kunnen doen? Zover laat u het toch niet komen? Excellente werkgevers sturen op vertrouwen (en niet op controle). Een mooi voorbeeld van hoe een organisatie eenvoudig van regels af kan is de zogenaamde kafka-knop. Die knop werd onder andere ingesteld bij het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam. Medewerkers die een overbodige bureaucratische regel tegenkwamen, klikten de kafka-knop aan in hun scherm, waarna de directie de regel kritisch ging bekijken. Ook het mkb kan medewerkers prikkelen om overbodige regels te melden. Wat dacht u van een leeg A4'tje op de deur van de kantine?

4. Hoe minder managers hoe beter

Wist u dat onze manager uit het begin van het industriële tijdperk komt? De manager had een machtspositie omdat hij over meer informatie beschikte. De medewerker van vandaag kan informatie overal vandaan halen met de huidige stand van de techniek, kan prima voor zichzelf zorgen en vindt het gewoon lekker als er wat regelruimte is. Managers zijn daardoor steeds minder nodig. Slimme bedrijven hebben een beperkt aantal ‘dienende leiders', die hun medewerkers faciliteren en verder vrij laten. Sommige organisaties gaan zelfs zo ver dat zij alle managers de laan uit hebben gestuurd. De kar wordt getrokken door zelfsturende teams. Elk teamlid vervult om de zoveel tijd de leidersrol, die gebaseerd is op natuurlijk leiderschap. Zelfsturing is de toekomst.

5. Geef specialisten waardering

Fox-IT, een Nederlands bedrijf in cyberbeveiliging, heeft veel slimme IT'ers in dienst. Als je bij Fox-IT ‘nerd' wordt genoemd, dan zit het wel goed met je. Het is een soort eretitel voor echte techneuten. Hé, dacht men bij Fox-IT, laten we de functie van ‘supernerd' in het leven roepen voor onze allerbeste specialisten. Slim! Wat Fox-IT kan, kunt u ook. Stel uzelf de vraag wie de medewerkers zijn waaraan uw bedrijf haar bestaansrecht ontleent. In een school zijn het docenten, in een ziekhuis verpleegkundigen en in een bouwbedrijf metselaars. Deze medewerkers ‘in de frontlinie' moeten optimaal kunnen presteren. Ons advies? Richt uw bedrijfsvoering zo in dat uw frontsoldaten topprestaties kunnen leveren, inclusief waardering, nieuwe kansen en uitdagingen. Ook de inrichting van het functiegebouw hoort hierbij. Specialisten moeten zich kunnen ontwikkelen tot superspecialisten (en niet gedwongen worden een leidinggevende functie op zich te nemen als ze hogerop willen). De ‘supernerd', ‘topmonteur' of ‘megametselaar' vertegenwoordigen het summum van vakmanschap. De organisatie in dienst stellen van deze specialisten zorgt voor een grote bevlogenheid bij de mensen aan het front.

6. Sociale innovatie

We geven het meteen toe, ‘sociale innovatie' is een jeukterm eersteklas. Vergeet die term. Waar het om gaat is dat u het personeel regelmatig vraagt wat er slimmer / sneller / soepeler / handiger / klantgerichter / goedkoper kan. Het benutten van de denkkracht van medewerkers is een succesfactor van formaat. Daar hebt u echt geen duur adviesbureau voor nodig. Uw eigen medewerkers schudden de verbeterpunten zo uit hun mouw. Personeel vindt het heerlijk als er naar hun mening wordt gevraagd. Bovendien hebt u meteen draagvlak -het idee kwam immers vanuit de werkvloer. Er zijn wel een paar spelregels aan verbonden. Een advies geven moet voor medewerkers geheel vrijwillig zijn. (‘Wie heeft er zin om eens na te denken over die berg bedrijfsafval voor de deur?') Bovendien moeten medewerkers zich veilig voelen om met gekke ideeën te komen. De directie hoeft er dus ook niet persé bij te zitten. Voorts moeten geen al te grote doelen worden nagestreefd. Verwacht van de stagiair dus geen suggesties voor verbetering van het meerjarenplan. Wat u wel aan de stagiair kunt vragen is wat er opviel in zijn of haar eerste stageweek. Dat levert zomaar een paar bruikbare tips op.

7. Het delen van informatie

Samen bedrijfje spelen is het leukste wat er is... als de basis klopt. Een van de voorwaarden is dat informatie gedeeld moet worden. De onderzoeken wijzen steeds weer uit dat in de allerbeste organisaties informatie over bijvoorbeeld omzet, koersverwachtingen of klanttevredenheid gedeeld wordt met de medewerkers. Dus, beste directeur, laat zien hoe de vlag ervoor staat, ook als het even tegen zit. Speel geen verstoppertje, en ook geen toneel. Uw medewerkers prikken genadeloos door uw geveinsde succesglimlach heen (en hebben ook al gezien dat u een paar kilo bent afgevallen). Vertel wat er speelt, laat zien wat u van plan bent. En laat uw medewerkers weten dat u ook van hèn verwacht dat zij relevante ervaringen delen. Best practices zijn er om herhaald te worden, fouten om van te leren en samen de organisatie vooruit te helpen.