Reportage: Inspectie SZW controleert kleine bouwlocaties

Gepubliceerd op vrijdag 4 juli 2014

Werken op de bouw zal nooit zonder risico's zijn. Elk jaar vallen er dodelijke slachtoffers. Daarom blijft de Inspectie SZW de branche controleren. In de maand mei waren kleine bouwlocaties in de binnensteden aan de beurt. Een verhaal over naïviteit, domme pech en engeltjes op je schouder.

Het snerpende gejank van de slijptol gaat door merg en been. Reden genoeg voor arbeidsinspecteur Brian van Otterdijk van de Inspectie SZW om eens te informeren of de monteur die hier aan het werk is, zijn oordopjes wel gebruikt. "Meneer, u bent met een haakse slijper bezig. Hebt u gehoorbescherming?" Nee dus. De monteur heeft ze weliswaar bij zich... maar niet in. Dat schiet lekker op. Van Otterdijk verneemt dat de man al tien jaar een gehoorbeschadiging heeft. Een extra reden om otoplastieken te dragen. Zou je denken.

Het is een alledaagse situatie voor Van Otterdijk, een van de 224 mannen en vrouwen die zich bij de Inspectie SZW bezighouden met het controleren van arbeidsomstandigheden. Vandaag maakt Van Otterdijk een ronde langs bouwlocaties in de binnenstad van Eindhoven. Lawaai, fysieke belasting, gebruik van trappen, ladders en steigers, valgevaar en stof hebben zijn volledige aandacht. Streng maar rechtvaardig spreekt hij bouwvakkers en monteurs aan op hun gedrag. "Meneer, bij zoveel stof moet een stofzuiger op de haakse slijper worden aangesloten. De werkgever moet die spullen beschikbaar stellen."

Blijvend letsel
Er gebeuren nog steeds teveel ongelukken op bouwterreinen. Elk jaar weer vallen er dodelijke slachtoffers. Tientallen bouwvakkers houden blijvend letsel over door een val van een ladder of steiger.

Daarom worden in het hele land (vooral kleinere) bouwlocaties bezocht. Het gaat om nieuwbouw, verbouw, onderhoud en reparatie door bouw- en aannemingsbedrijven, schilders, installateurs en glazenwassers. Dit jaar wordt onder meer ook gekeken naar het aanbrengen en onderhouden van zonnepanelen op daken.

In de buurt van het NS-station ziet inspecteur Van Otterdijk een paar bedrijfsbusjes van aannemers staan. Resoluut gaat hij op zijn doel af. "Hallo, ik zal me even legitimeren. Wij controleren vandaag op ladders en trappen. Zijn deze ladders gekeurd?" Nee, de ladders blijken niet gekeurd. Van Otterdijk trekt er een serieus gezicht bij: "Er zitten scheurtjes in. Deze ladder wordt waarschijnlijk afgekeurd." Even verderop hebben twee monteurs net twee cv-ketels de trap op gesjouwd. Dat is niet verboden want de ketels wegen minder dan 50 kilo per stuk. "Okay mannen, prettige dag verder."

Van Otterdijk kent zijn pappenheimers. Hij werkt inmiddels twaalf jaar als inspecteur. Vanochtend heeft hij eerst een rondje binnenstad gedaan op z'n fiets om interessante bouwlocaties aan de journalist te kunnen tonen: "We gaan even langs bij een stukadoorsbedrijf. Misschien staat daar een mortelkuip op de grond. Dan hebben ze meteen een boete want die moet op 20 cm staan om fysieke belasting te voorkomen." Zover komt het niet. Op weg naar het stukadoorsbedrijf loopt Van Otterdijk toevallig tegen een renovatie van een winkelpand aan. Er zijn wel twintig Spanjaarden aan het werk. Ze spreken geen woord Nederlands. De uitvoerder is in geen velden of wegen te bekennen.

Gespiest
De Spanjaarden plaatsen de werktuigkundige installaties en het ventilatiesysteem. Een van de mannen staat schrijlings op een telescoopladder in de A-stand. In een slecht verlichte hoek van het pand monteert hij kabels aan het plafond. Het evenwicht verliezen is geen optie. Zover wil Van Otterdijk het vandaag ook niet laten komen. Om 11.00 uur legt hij het werk stil van de betreffende monteur, die werkelijk geen idee heeft wat er aan de hand is. Kennelijk werkt hij zo al jaren.

Met behulp van een tolk weet Van Otterdijk de monteur mondjesmaat wat informatie te ontfutselen. Aangezien steeds meer Spanjaarden zich met het gesprek gaan bemoeien, en de emoties oplopen, besluit Van Otterdijk zijn pogingen te staken. Hij weet het belangrijkste: de gegevens van medewerker en bedrijf. En hij heeft foto's gemaakt als bewijsmateriaal. Er zal een boeterapport worden opgemaakt. De hoogte van de boete? Van Otterdijk: "Daar doe ik geen uitspraken over. Dat wordt bepaald door de afdeling Boete, Dwangsom en Inning (BDI) van de Inspectie SZW."

‘Handhavend optreden' zodra situaties onveilig zijn, is de voornaamste taak van de Inspectie SZW. Soms is een waarschuwing voldoende. In dit geval niet, vindt Van Otterdijk. Schrijlings op een trap staan zonder houvast is gewoon gevaarlijk. Punt. De inspecteur heeft al heel wat "macabere ongevallen" gezien. Hij vertelt over een bouwvakker die van de tweede verdieping naar beneden viel en gespiest werd op een steigerbuis. Die stak dwars door zijn schouder. De man herstelde bijna volledig. Na revalidatie had hij alleen nog wat moeite met de ‘knipbeweging' van duim en wijsvinger. Miraculeus!

Vaak liep het minder goed af. In 2013 vielen drie doden, verspreid over verschillende locaties, bij de montage van zonnepanelen. Dat blijft een probleem. Van Otterdijk: "Die zonnepanelen worden meestal geplaatst door elektrotechnische installatiebedrijven. Die missen vaak de ervaring met dakwerk en treffen geen maatregelen om vallen van hoogte te voorkomen. Op een gegeven moment zullen ze een kabeltje moeten trekken naar de omvormer in de woning. Even niet opletten en het is gebeurd."