Ook het stationsgebied van Schiedam gaat op de schop.

Woningbouwimpuls jaagt projecten aan in 21 steden

Gepubliceerd op dinsdag 27 oktober 2020

Betaalbare woningen, ze komen eraan. Met een financiële bijdrage van de overheid, de zogenaamde Woningbouwimpuls, kunnen vanaf 2021 ruim 51.000 woningen worden gebouwd. Daarvan vallen er 32.579 in de categorie betaalbaar: sociale huur, middenhuur en betaalbare koop. Dat is goed nieuws voor studenten, starters en senioren in de 21 gemeenten die financieel worden ondersteund. Van enig gedraal lijkt geen sprake. Minister Kajsa Ollongren wil tempo: “Zo snel mogelijk moet die schop in de grond.”

Op een natte en winderige maandagochtend eind september ligt het oude binnenvaartschip Cornelis met een lading grind in de Binckhorsthaven in Den Haag te wachten op groen licht. Bestemming: de Haagse Asfaltcentrale (HAC). Hier worden hoogwaardige asfaltmengels gemaakt: LEAB, dubofalt, fluisterfalt, redufalt, combinatiedeklagen, gekleurd asfalt en decoratief asfalt. Je kunt het zo gek niet bedenken of de mannen van de HAC hebben er verstand van. Met het grind van de Cornelis weten ze wel raad. Zodra op de havenkade de hijskranen van BAM in beweging komen, is het schip binnen enkele uren leeg.

Het is de vraag hoe lang Den Haag dit overslagritueel nog kan bewonderen. Onlangs bevestigde de vertrekkende wethouder Boudewijn Revis van Stadsontwikkeling in het AD dat de HAC gaat vertrekken uit de Binckhorst. Er komen 2.400 woningen voor in de plaats. Met dank aan het Rijk, dat met de zogenaamde Woningbouwimpuls vaart wil maken met in totaal 27 bouwprojecten (51.000 woningen) in Nederland. Van het totaalbedrag van 290 miljoen euro van het Rijk krijgt de gemeente Den Haag maar liefst 71 miljoen voor 8.034 woningen op drie locaties: de HAC, de wijk Dreven en Gaarden en het gebied achter NS-station Hollands Spoor.

De Woningbouwimpuls is een co-financiering van het Rijk en de gemeenten. Die dragen 331 miljoen euro bij om de tekorten op complexe woningbouwprojecten aan te vullen. Het geld kan gebruikt worden voor bijvoorbeeld het saneren van grond (in verband met stikstof), uitplaatsen van bedrijven, herinrichten van de openbare ruimte of goed ontsluiten van het openbaar vervoer. Zo zal in de Binckhorsthaven in Den Haag een deel van het geld nodig zijn om BAM, de eigenaar van de HAC, uit te kopen.

Nijmegen: stationsgebied
Op de lijst met 27 projecten staan onder andere Feyenoord City in Rotterdam, de Kogerveldwijk in Zaanstad, de Lammenschansstrip in Leiden, buurtschap Te Veld in Eindhoven en winkelcentrum In de Boogaard in Rijswijk. Ze zijn gekozen uit 50 inzendingen. Met het geld dat nu is vrijgekomen, kunnen ze een begin maken met een snelle realisatie van meer en betaalbaardere woningen.

Neem het stationsgebied van Nijmegen, ook een van die 27. Daar moet dringend de schop in. Het is een geasfalteerd stukje niemandsland met een warrig stratenplan waar geen normaal mens wijs uit wordt. De reiziger ergert zich rot aan de vele niveauverschillen, met randen, drempels, trapjes en een keur aan verschillende soorten stoeptegels. Het overzicht ontbreekt volledig. Waar de fietsers vandaan komen? Het is altijd weer een verrassing. Voor rolstoelgebruikers is dit gebied een ramp. En voor liefhebbers van moderne stadsontwikkeling is het een afknapper van jewelste, met al die leegstaande kantoorpanden eromheen. De gemiddelde forens voelt zich hier verloren.

Maar er is dus hoop voor dit troosteloze stukje Nijmegen. Dankzij de Woningbouwimpuls. “In 2023 gaan we beginnen”, laat wethouder Harriët Tiemens van Duurzaamheid, Wonen & Mobiliteit desgevraagd weten aan Cobouw. Tiemens: “Er komen in totaal 2.000 appartementen bij. Voor 670 woningen hebben we de eerste tranche ingediend vanuit de Woningbouwimpuls. Van die 670 woningen zal 50 procent in de categorie ‘betaalbaar’ vallen. Ook senioren gaan daarvan profiteren.” Dat de aanvraag werd toegekend, vindt Tiemens lovenswaardig: “We hadden een onrendabele top van 10 miljoen euro. Het Rijk draagt 5 miljoen bij, de provincie Gelderland 1,5 miljoen en de gemeente Nijmegen 3,5 miljoen. Daarmee kunnen we die 670 woningen een kwaliteitsimpuls geven. We gaan circulair en klimaatadaptief bouwen. Dus niet alleen steentjes, ook groenvoorziening. Het water moet gemakkelijk weg kunnen. En we willen veel hout gaan gebruiken.”

Complexe gebiedsontwikkeling zoals het stationsgebied van Nijmegen is zonder bijdrage van het Rijk vaak nauwelijks te betalen. In Nijmegen moet bijvoorbeeld het oude pand van het UWV, een mastodont uit vervlogen tijden, worden gesloopt. En wat te denken van de ondergrond, die vol zit met kabels en leidingen. Daarnaast moeten misschien bedrijven worden uitgekocht. Met de Woningbouwimpuls heeft Nijmegen wat meer armslag. De studenten zullen er blij mee zijn. Studenten, en starters die toe zijn aan hun eerste baan, kunnen in Nijmegen vaak geen kant op.

Schiedam: Schieveste
Ook Schieveste in Schiedam viel in de prijzen met een bijdrage van 18,05 miljoen euro. Daarmee kan het gebied bij Station Schiedam Centrum als woonlocatie geschikt worden gemaakt. Er komen 3.000 woningen op Schieveste, een stukje centrum dat is ingeklemd tussen de A20 en het spoor en grenst aan de kwetsbare wijk Schiedam-Oost. Met het geld kunnen “de bovenplanse kosten” gedragen worden, laat wethouder Fahid Minhas van Bouwen & Wonen weten. Het gaat dan om een reizigerstunnel onder het spoor, die Schieveste verbindt met Schiedam-Oost, en om extra geluidsisolatie langs het spoor. Denk aan raildempers en geluidsschermen.

Eind 2021 gaat op Schieveste de schop in de grond. Minhas: “Schieveste is bestemd voor de ‘dynamische stedeling’. Dan moet je denken aan studenten, starters, tweepersoonshuishoudens, jonge gezinnen en ouderen. Qua mobiliteit zijn zij voornamelijk op het openbaar vervoer en de fiets aangewezen. We hebben met buurgemeente Delft afgesproken dat we studenten van de TU gaan huisvesten. Van de 3.000 woningen zullen er straks misschien wel 500 door hen worden bewoond.”

Minhas noemt de Woningbouwimpuls “een goed begin” maar stelt ook dat de gemeentes kwetsbaar blijven vanwege de co-financiering: “We moeten 50 procent ofwel 18,05 miljoen zelf financieren. Waar moet dat geld vandaan komen? Dat is voor gemeenten lastig in de huidige tijd. Als bestuurder ga ik me maximaal inzetten om dat geld te vinden, maar het is toch echt de gemeenteraad die er uiteindelijk een klap op moet geven. Eigenlijk zou het Rijk het volledige bedrag moeten betalen. Maar  goed, de voortvarendheid die ze nu hebben laten zien verdient ook wel een compliment. In twee maanden tijd hebben ze 50 aanvragen beoordeeld. En dat in coronatijd. Mijn advies? Hou dat tempo vast.” 

Minhas kijkt ook vooruit. Het NS-station van Schiedam is verouderd. Met de NS, ProRail en de RET is hij in gesprek over een upgrade van het station. Minhas: “Woningbouw zoals op Schieveste en op andere locaties rondom het station én de ingezette herstructurering van het bedrijventerrein boven de A20 vergroten de vervoersvraag. Komt die upgrade van het NS-station er niet, dan komen de agglomeratie-effecten van Ollongren’s verstedelijkingsimpuls nog steeds niet tot hun recht. Een goede integratie met alle onderdelen van het stationsgebied is noodzakelijk.”

Dom plan
Terug naar de Binckhorsthaven, waar binnenvaartschip de Giessenburg met een lading stenen op de plek ligt waar de Cornelis 24 uur eerder werd gelost. Binnen enkele jaren staan hier dus 2.400 woningen. Met dank aan Kajsa Ollongren. Toch is niet iedereen blij met de verhuizing van de HAC. “Een verschrikkelijk dom plan”, liet Peter Bos van de Haagse Stadspartij zich onlangs ontvallen voor de camera van Omroep West. Als je de bedrijvigheid uit de Binckhorst haalt, zo stelt Bos, dan gaat het karakter van dit stadsdeel verloren. Natuurlijk, de woningen zijn belangrijk. Maar dat geldt ook voor ons industrieel erfgoed. Bos: “Het was zelfs afgesproken dat de industrie zou blijven. Alles wordt nu weggeveegd met één pennenstreek. En er worden tientallen miljoenen geïnvesteerd om één bedrijf te verhuizen.”