Linda Jacobs: "Regel het goed aan de voorkant."

Personeel weggekocht? Bescherm kroonjuwelen

Gepubliceerd op vrijdag 3 september 2021

Nu personeel schaars is, en loyaliteit een rekbaar begrip, kunnen de beste medewerkers u ineens ontvallen. Ze worden weggekocht door de concurrent of beginnen voor zichzelf. Daarmee ligt uw unieke aanpak, strategisch plan, intellectueel eigendom of klantenbestand zomaar ‘op straat’. Wat kunt u juridisch doen om de kroonjuwelen te beschermen? Een gesprek met arbeidsrechtjuriste Linda Jacobs maakt veel duidelijk.

‘Heb je het al gehoord? Arie gaat bij Van Buren aan de slag.’ Het nieuws gonst over de werkvloer. Voor u als werkgever is het een drama want met Arie kon u lezen en schrijven. Als jong broekie kwam hij het bedrijf in. U stak tijd in zijn opleiding. U gaf hem elk jaar salarisverhoging en ging akkoord toen hij drie maanden vakantie wilde. In de tussentijd leerde u Arie alle kneepjes van het vak. Hij kent alle belangrijke klanten, weet van de hoed en de rand. De plannen met 3D-printing? Arie weet ervan. De ideeën om bedrijfsonderdeel X te verkopen? Arie is op de hoogte. En nu gaat hij weg. Dat kan uw concurrentiepositie schaden.  

Arbeidsrechtjuriste Linda Jacobs van het in Wijchen gevestigde ALEXadvocaten krijgt veel vragen over het concurrentiebeding van ondernemers. Tijdens de coronacrisis waren die vragen tweeledig. In de horeca, detailhandel, reis- en evenementenbranche hadden ondernemers weinig omzet en gingen de vragen vooral over ontslag, transitievergoeding en contracten voor bepaalde tijd. In de medische sector, e-commerce en bouwgerelateerde branches ging het werk gewoon door. Daar gingen de vragen vooral over inzet van oproepkrachten en behoud van personeel. Jacobs wil ondernemers “de goede kant op” sturen.

In de bouwsector wordt veel personeel weggeplukt bij de concurrent. Hoe kunnen werkgevers dit voorkomen?

“Toon interesse in medewerkers als je ze graag wilt behouden. Daar loopt de bouw op achter. Investeer in opleidingen, duurzame inzetbaarheid en werknemerstevredenheid. Laat ouderen korter werken en wees flexibel in werktijden. Doe je dit allemaal niet, dan is het gras bij de buren al snel groener. Vaak schermt de buurman met een beter salaris of functieverbetering. Laat dat niet gebeuren. Je houdt personeel binnenboord met een goed salaris, interessante klussen en de juiste balans tussen werk en privé.”

Wat zie je bij sign- en reclamebedrijven gebeuren?

“Deze bedrijven hebben meer commerciële medewerkers. Vooral zij hebben de relaties met klanten. Ik zie veel discussie ontstaan over de voorwaarden waarop salesmedewerkers mogen vertrekken. Iemand gaat weg en neemt de kennis mee van jouw specifieke aanpak of unieke product. Dat kan je marktpositie schaden. Als een concurrentiebeding in de arbeidsovereenkomst staat, kunnen sign-bedrijven zich daarop beroepen. Realiseer je wel dat het concurrentiebeding niet is bedoeld om werknemers te binden aan je bedrijf maar om het ‘bedrijfsdebiet’ van de werkgever te beschermen. Dan moet je denken aan goodwill, knowhow, essentiële technische informatie of strategische plannen. Daar heeft de rechter vaak wel begrip voor als het goed omschreven staat in de arbeidsovereenkomst.”

Waar zijn ondernemers bang voor?

“Ze zijn bang dat goede mensen vertrekken en de concurrent profiteert van die kennis en ervaring. Met het concurrentiebeding kan de werkgever voorkomen dat een medewerker gaat werken voor de concurrent. Het relatiebeding wordt in juridische zin ook concurrentiebeding genoemd maar betekent net iets anders: werknemers mogen vertrekken maar mogen de relaties van het oude bedrijf niet benaderen en geen contact onderhouden met die relaties. In mijn praktijk zie ik vooral dat bij bouw- en schildersbedrijven. Zij hebben er vaak niet zo’n probleem mee dat de medewerker voor de concurrent gaat werken. Ze zijn wel bang dat hij klanten meeneemt, of zijn collega’s probeert over te halen om ook te vertrekken. Dat laatste kan weer voorkomen worden met het anti-ronselbeding.”

Niet ronselen dus…

“Het doel van het anti-ronselbeding is om de werknemer een verbod op te leggen om na het einde van het dienstverband collega’s of zzp’ers over te halen om ook hun relatie met de werkgever te beëindigen en bij de nieuwe werkgever aan de slag te gaan. Daar kun je afspraken over maken in de arbeidsovereenkomst.”

Hoe reageert de rechtspraak op claims van ondernemers?

“Het relatiebeding houdt vaak wel stand maar het concurrentiebeding wordt vaak geschorst. Het is wel in de arbeidsovereenkomst opgenomen maar wordt toch door de rechter van tafel geveegd omdat de werkgever zijn belang bij het behoud van het concurrentiebeding niet voldoende aannemelijk kan maken. De rechter weegt het belang tegen elkaar af van de werknemer (om er niet aan gebonden te zijn en te kunnen vertrekken) en de werkgever (om er wel aan gebonden te zijn en de werknemer vast te houden). Dat de werknemer ‘belangrijk’ is voor het bedrijf, is vaak niet voldoende. De rechter wijst op de reden dat het concurrentiebeding wordt aangegaan: het beschermen van goodwill, knowhow, essentiële technische informatie en strategische plannen. Op grond van die belangenafweging krijgt de werknemer vaak gelijk en recht op vrije arbeidskeuze, een grondrecht. In de praktijk maken werkgevers en werknemers vaak afspraken om het concurrentiebeding om te zetten in een relatiebeding.”

Heb je een goed praktijkvoorbeeld?

“Een manager van een middelgroot installatiebedrijf wilde naar een concurrent in de regio. De man had veel contact met klanten. Zijn baas gunde hem een nieuwe uitdaging maar over het relatiebeding wilde hij persé afspraken maken. Dat is gelukt. Ze hebben een lijstje met namen gemaakt waar de manager gedurende twee jaar geen contact mee mocht zoeken. En ze hebben een boeteclausule opgenomen. Als hij het toch doet, zijn de consequenties duidelijk.”

Kun je dat eigenlijk wel controleren?

“Je staat er versteld van wat je in het veld te horen krijgt, toevallig, via LinkedIn of via oud-collega’s. Hoe is het? Ja goed, we werken nu voor dit en dit bedrijf. O ja? Hoe ben je daar binnen gekomen? Nou, wij hadden contact met die en die. Het komt vaak aan het licht.” 

Wat is je belangrijkste boodschap?

“Regel het goed aan de voorkant, dus in de arbeidsovereenkomst. Als je niks hebt vastgelegd, kun je ook nergens op terugvallen en heb je geen onderhandelingspositie als het mis gaat. Dan is de werknemer vrij om je concurrentie aan te doen. Dat is marktwerking.”