Recruiters Brainport Eindhoven gooien alle remmen los

De technologieregio Eindhoven heeft een onstilbare honger naar bèta's, van handige mbo'ers tot briljante uitvinders. Geworven wordt er wereldwijd en 24/7. Om deze mega-operatie in goede banen te leiden, is het Technologiepact Brainport gelanceerd door bedrijven, overheden en kennisinstellingen. "We noemen ons pakket de triple helix."

"In 2012 had ik 46 afgestudeerde ingenieurs. Alle 46 hadden binnen de kortste keren een baan. Sommigen konden zelfs kiezen uit vier banen." Prof. dr. ing. Maarten Steinbuch, Hoogleraar Regeltechniek aan de TU Eindhoven, ziet de overspannen arbeidsmarkt in zijn regio voortwoekeren als een Brabantse veenbrand. In alle vakgebieden waarvoor regeltechniek noodzakelijk is (zoals mechatronica, robotica, automotive en kernfusie) overstijgt het aantal openstaande vacatures het aantal afgestudeerden dat Steinbuch kan afleveren. En dat in crisistijd! Wat gaat er gebeuren als de economie weer aantrekt?

Het tekort aan talent bedreigt de toekomst van de technische sectoren en de ambities van de bv Nederland. Dit kan zo niet langer, vindt ook het kabinet. Om het tij te keren is dit voorjaar het Techniekpact gelanceerd, een grootschalig initiatief van werkgevers, onderwijsveld en vakbeweging om de aansluiting van de opleidingen op de technische arbeidsmarkt te verbeteren en het tekort aan personeel tegen te gaan. Op alle niveaus moet de kwaliteit van het onderwijs worden verhoogd. Er komt meer aandacht voor techniek op basisscholen. Op PABO's worden toekomstige leraren vertrouwd gemaakt met techniek. Er is aandacht voor publiek-private samenwerking en er wordt nagedacht over nieuwe financieringsmodellen voor technische start-ups. Ook internationaal moet veel meer technisch talent worden aangetrokken

Met oud-staatssecretaris van SZW Paul de Krom als aanjager en ruimtevaarder André Kuipers als ambassadeur worden regio's, bedrijven en sectoren uitgedaagd om met hun eigen initiatieven te komen die op het Techniekpact aanhaken. In Zuidoost-Brabant heeft de uitdaging van De Krom geleid tot het ambitieuze Technologiepact Brainport. Dit plan kan volgens de regio zelfs als voorbeeld dienen voor een landelijk plan van aanpak.

Tekort: 2.300 MBO-technici
De datum 21 januari 2013 staat waarschijnlijk in de sterren geschreven voor de stad Eindhoven. Op die dag overhandigde burgemeester Rob van Gijzel het Technologiepact Brainport aan minister Henk Kamp van Economische Zaken. Dat gebeurde natuurlijk op de High Tech Campus, het kloppend hart van een der slimste technologieregio's ter wereld. Het plan doet een voorzet voor allerlei stimulerende maatregelen op korte, middellange en lange termijn om het tekort aan bètatechnisch talent terug te dringen. Hierdoor zal ook het concurrerende vermogen van Nederland worden behouden én vergroot, want wat er in Eindhoven gebeurt, kan ook in Delft en Enschede worden gekopieerd om de concurrentiestrijd met het buitenland te winnen.

"Ons stimuleringspakket is een initiatief van organisaties uit het bedrijfsleven, de overheid en kennisinstellingen. Wij noemen dat de triple helix", aldus Yvonne van Hest. Zij is als Programma Manager verantwoordelijk voor de internationale arbeidsmarkt bij Brainport Development, een ontwikkelingsmaatschappij met vertegenwoordigers van het genoemde drietal. Van Hest staat voor een helse opgave. Zij moet zorgen dat er genoeg (inter)nationaal talent wordt aangetrokken en behouden op MBO-, HBO-, en WO-niveau. Samen met haar collega's zorgt ze voor stimulering en ontwikkeling van regionale en (inter)nationale projecten en programma's, promotie van de regio in binnen- en buitenland en facilitering van het bedrijfsleven met onder anderen advies, financiering, startersvoorzieningen en bedrijfshuisvesting.

Er is alle aanleiding voor deze waslijst aan maatregelen. Van Hest: "De cijfers zijn zorgwekkend. De uitstroom van bèta's uit de beroepsbevolking ligt 20 procent hoger dan de instroom vanuit de opleidingen. Als de regio niets doet, hebben we hier in 2014 een tekort van 2.300 MBO-technici. Ondertussen groeit het aantal technische banen fors door. Als er niets verandert, kunnen jaarlijks 3.000 tot 3.500 vacatures niet worden ingevuld op MBO, HBO, WO en WO+-niveau. Een blijvend tekort kan ertoe leiden dat bedrijven activiteiten verplaatsen en Zuidoost-Nederland voor kennisinstellingen inboet aan aantrekkingskracht. Zo ver willen we het niet laten komen."

De vijf speerpuntsectoren (High Tech Systems & Materials, Food, Automotive, Lifetec en Design) hebben weliswaar allemaal hun specifieke problematiek maar worden zonder uitzondering getroffen door oplopende tekorten aan bètatalent op MBO-niveau. Naast bestaande MBO-projecten gericht op instroom, zij-instroom en doorstroom moet er daarom ook meer aandacht komen voor het aantrekken van internationaal MBO-talent, vertelt Van Hest. Brainport Development onderhoudt bijvoorbeeld nauwe contacten met Spanje. In Spaans Baskenland heeft Van Hest net de eerste groep van negen in Nederland moeilijk vindbare MBO 4-studenten geworven voor de sector High Tech Systems & Materials.

De pilot met de negen Basken loopt een jaar en levert een operationeel model op dat kan worden verbreed naar andere Nederlandse regio's en topsectoren (en naar samenwerking met andere EU-landen). De financiering wordt verzorgd door de provincie Noord-Brabant, Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE) en de Kamer van Koophandel. Verder zitten een aantal bedrijven en ROC Eindhoven in de projectgroep. De pilot moet duidelijk maken of, en onder welke voorwaarden, geschikte buitenlandse MBO'ers bereid zijn naar Eindhoven te komen.

Generatie Z
De talentenvijver is te klein. Machinefabrikant AAE wacht niet op een eventueel wonder. Het Helmondse bedrijf met 170 medewerkers wil groeien en heeft een aantal jaar geleden al besloten jongeren zelf te werven en op te leiden tot allround vakmensen. P&O-manager Manon Pijnenburg: "We groeien hard. Elk jaar nemen we tien tot twintig nieuwe vakmensen aan, ook nu. Van monteurs, verspaners, plaatwerkers en lassers op MBO-niveau tot engineers op HBO- en WO-niveau. Daarnaast hebben we continu tien tot twaalf BBL'ers in dienst en zes tot acht stagiairs. Dat is uitzonderlijk veel op een personeelsbestand van 170 mensen. We moeten vooruit kijken. Als we in de toekomst genoeg vakmensen op niveau willen hebben, moeten we nu energie steken in opleidingen."

Pijnenburg onderhoudt intensieve contacten met de TU Eindhoven, Fontys Hogescholen, het Summa College (Eindhoven), ROC Ter AA (Helmond), Gilde Opleidingen (Venray) en een aantal VMBO-scholen en basisscholen in Helmond. De complete generatie Z (geboren tussen 1990 en 2010) staat bij het bedrijf op de radar. "Je kunt daar niet vroeg genoeg mee beginnen", vindt Pijnenburg. Voor VMBO'ers organiseert ze doe-avonden, snuffelstages en voorlichtingsbijeenkomsten op scholen. Klassen worden ook uitgenodigd om een kijkje in de keuken van het bedrijf te komen nemen. Dat werkt het beste. Ze moeten het vak horen, ruiken, proeven, zien en voelen. Daar kan geen studieboek tegenop.

Op de jaarlijkse doe-avond in Helmond worden VMBO'ers uitgedaagd om aan de slag te gaan met mechatronica door zelf een flessenopener te maken. "Dat klinkt misschien wat suf", zegt Pijnenburg, "Maar dat is echt een heel gaaf ding. De leerlingen gaan zelf ontwerpen, draaien, frezen en lassen. En er zit led-verlichting in. Als de opener de dop raakt, gaat het lampje branden. Ze mogen ‘m achteraf natuurlijk mee naar huis nemen."

AAE is niet bang om de onconventionele weg te bewandelen. Met het Summa College heeft het bedrijf een pilot gedaan om te onderzoeken of serious gaming voor mechatronica-leerlingen werkt. Zelfs 9-jarigen zijn voor recruiter Pijnenburg al interessant. AAE overweegt mee te gaan doen met de First Lego League (zie kader). Pijnenburg: "Er is al iemand hier geweest om die wedstrijd te promoten. Kinderen worden spelenderwijs met techniek in aanraking gebracht en het competitie-element werkt goed. Dit sluit aan op onze ideeën. Het zou zomaar kunnen dat we er volgend jaar ook bij zijn."

Briljante uitvinders gevonden
De landelijke politiek focust met het Techniekpact vooral op het middenkader. Maar Eindhoven heeft natuurlijk ook briljante geesten op WO+-niveau nodig. De zoektocht naar hoogwaardige technische dienstverleners en uitvinders, die slim, initiatiefrijk en sociaal vaardig zijn, is een vak apart. Noem het Hogere Recruitment. Bij ‘insourcer' TMC denkt men dit kunstje aardig te beheersen. TMC rekruteert (wereldwijd) en levert flexwerkende HBO'ers, academici en PHD's. Ze komen bij TMC in dienst voor een vast salaris en worden tijdelijk geplaatst in de flexibele schil van technologiebedrijven.

"We hebben zo'n 500 van zulke niche-profielen beschikbaar op het gebied van nanofysica, tribologie, fijnmechatronica, engineering, elektrotechniek, system-integration en ICT", aldus ing. Luud Engels, CEO van TMC. "In 2017 zou dat aantal weleens verdubbeld kunnen zijn." Van de huidige 500 komen er ongeveer tachtig uit het buitenland. Ze heten Andy Statham, Francesco Bertola, Savithri Rangarajan of Miao Wang. En ze hebben één overeenkomst: de wereld is hun speelveld. Met hun hoogwaardige kennis hebben ze de topbanen voor het uitkiezen.

Waarom zouden ze de moeite nemen naar Eindhoven te komen? Hoe interessant is deze regio nou echt? Engels: "We hebben in Nederland een uitstekende infrastructuur en een gezond investeringsklimaat. Wat verder meespeelt is dat Eindhoven vlakbij Leuven en Aken ligt, waar ook veel gebeurt op dit gebied. Maar het belangrijkste is misschien wel het model van TMC. Wij profileren ons met het zogenaamde ‘werkondernemerschap'. Onze mensen kunnen in verschillende keukens rondkijken. Ze gaan van Philips naar FEI, van VDL naar DAF, en komen er zo achter wat hen het meeste boeit. Ze krijgen veel ruimte voor eigen initiatief en voldoende budget om zichzelf te ontwikkelen." Ook het door TMC gehanteerde verdienmodel is een extra bindmiddel, vindt Engels: "Ze delen mee in de winst die ze met hun eigen opdrachten genereren. Als hun omzet groter is dan wat ze ons per maand kosten, krijgen ze daarvan nog eens tussen 10 en 50 procent. Als ze tijdelijk zonder werk zitten, krijgen ze doorbetaald. Zodra ze een nieuw project gaan doen, wordt de gemiste overwinst van de tijdelijke werkloosheid verrekend. Werkondernemerschap zit wat dat betreft tussen zelfstandig ondernemerschap en traditioneel werknemerschap in."

Engels is zich ervan bewust dat voor de buitenlanders de zogenaamde ‘landingsissues' van doorslaggevende betekenis kunnen zijn. Hoe worden ze opgevangen? Nederland is bepaald niet het meest gastvrije land ter wereld, dat weten we allemaal. We kennen de verhalen van high potentials uit verre buitenlanden die in hun thuisland gewend zijn aan de warmte van hun familie en in Nederland plotsklaps aan hun lot worden overgelaten. Het ‘fijn weekend-syndroom' (een welgemeende groet op vrijdagmiddag en weg is je collega) heeft menig expat met de ziel onder de arm teruggejaagd naar huis.

Ook in dergelijke behoeftes voorziet het model van TMC, denkt Engels. Elke ‘werkondernemer' krijgt een eigen coach en er wordt veel aandacht besteed aan sociale opvang en kennisoverdracht op het gebied van wet- en regelgeving. Ook voor netwerken en feestjes met vakbroeders wordt gezorgd. Engels: "Het kan altijd beter en intiemer, daar hebben we heus nog stappen te maken. Maar de landingsissues hebben absoluut onze aandacht."

Hogere instroom, meer vrouwen
Het zijn allemaal nuttige initiatieven volgens Maarten Steinbuch, naast hoogleraar ook voorzitter van de Stichting Techniek Promotie. De kracht van het Techniekpact is volgens Steinbuch dat er wordt aangehaakt op wat er al is. Bestaande initiatieven worden versterkt of uitgebouwd om de wervingsmachine op volle kracht te laten draaien. Steinbuch: "We zijn al een paar jaar bezig met promotie van de studies, slimmere keuzemogelijkheden en makkelijkere manieren voor studenten om over te stappen van de ene techniekstudie naar de andere. De vruchten beginnen zich nu af te werpen. De instroom op de TU Eindhoven steeg in 2012 met 12 procent. We verwachten dat die ontwikkeling doorzet. Het doel van de Stichting Techniek Promotie is binnen vijf tot tien jaar 4 op de 10 scholieren en studenten voor techniek te laten kiezen. Nu zitten we op 2 op 10."

Een opmerkelijk aandeel in de gestegen instroom aan de TU Eindhoven wordt geleverd door vrouwen. In 2012 telde de Eindhovense universiteit maar liefst 40 procent meer vrouwelijke instroom! Dat is vooral opmerkelijk omdat veel meisjes met een bètapakket op het VWO van oudsher niet kiezen voor een techniekstudie. Maar sinds de TU Eindhoven een aantal studierichtingen heeft ingebouwd met relaties naar psychologie en maatschappij, komen de meiden plotseling wel. Steinbuch: "We laten bijvoorbeeld zien dat we werken aan schonere en slimmere auto's die het fileprobleem oplossen. Zulke thema's vinden meiden interessant."

Ondanks de groei moet ook de TU Eindhoven in het buitenland werven. Steinbuch gaf gastcolleges in Barcelona, Birmingham en Milaan. Ook Slowakije staat op het programma. Het doel is buitenlandse studenten enthousiast maken voor Eindhoven en omstreken. Dat moet resulteren in groei. De TU Eindhoven heeft nu een instroom van 1.400 leerlingen per jaar, waarvan 250 buitenlanders. In 2020 wil men op 2.100 zitten, met 700 buitenlanders. Het grootste deel moet betrokken worden uit China, India, Oost-Europa, Zuid-Europa en Brazilië.

Op de buitenlandse universiteiten maakt Steinbuch reclame voor Zuidoost-Brabant : "We vertellen dat we op een aantal vlakken wereldwijd nummer één zijn. ASML levert 80 procent van de computerchips. Van alle verkochte auto's wereldwijd is 7 procent uitgerust met continue variabele transmissie van Bosch Transmission Technology. Ook de logistiek van DAF Trucks is een trigger. Daar rolt elke vijf minuten een vrachtwagen van de band. Een prestatie op zich! FEI en TomTom zijn marktleiders. Bovendien komen de studenten hier niet alleen naartoe om te studeren maar ook voor die geweldige baan na hun studie. Met deze propositie durven we met alle topregio's de concurrentie aan. Nee, dat is geen preek voor eigen parochie, dat roepen ze ook in Timboektoe."

recente artikelen

gepubliceerd in diverse (vak)media

“Wat gezondheid is moet iedereen zelf bepalen”

Noord-Limburg wil de gezondste regio van Nederland worden en heeft grootse plannen. Het klinkt aantrekkelijk maar een burgerraadslid uit Horst aan de Maas heeft felle kritiek.

Lees artikel »

Securityproject Melissa hackt Russische hackers

Na Deadbolt en Genesis Market werd onlangs de hackersgroep Qakbot opgerold, mede dankzij het cybersecurityproject Melissa. Arwi van der Sluijs is er trots op en vertelt.

Lees artikel »

Pfas-zaak Dordrecht zet forever chemicals op radar

Het gevaar van pfas voor de volksgezondheid is niet meer te bagatelliseren door de recente rechtszaak tegen Chemours in Dordrecht. Maar pfas is here to stay. Hoe nu verder?

Lees artikel »

Het wonder van geperst, verhit en gefilterd gras

Start-up Grassa claimt meer eiwit uit gras te kunnen halen dan de koe. Gras is niets minder dan een wonderplantje volgens directeur Rieks Smook: "Er kan zoveel méér met gras."

Lees artikel »

Moleculair bioloog over gedrag en kwantumfysica

Moleculair bioloog en therapeut Lianne Hermers gebruikt de kwantumfysica om bewustzijnskracht te ontdekken. Haar cliënten lossen mentale problemen zelf op zonder pillen.

Lees artikel »

Overvolle binnensteden hunkeren naar fresh air

Bedrijfsbussen op diesel mogen vanaf 2025 veel Nederlandse stadscentra niet meer in. Met elektrische steps, cargo-bikes en (bak)fietsen vinden monteurs hun weg in de binnenstad.

Lees artikel »

Google wil onze medische data, maar wat willen wij?

Care Studio van Google Health heeft aangekondigd in de VS patiëntendossiers te willen gaan beheren. Huisarts Huib Rutten ziet risico's: "De regie moet altijd bij de patiënt blijven."

Lees artikel »

Bouwvallig Blackpool, walhalla voor kansarmen

De Engelse badplaats Blackpool werd onlangs belachelijk gemaakt door minister Helen Wheeler. Ze bood haar excuses aan maar met financiële steun schiet de stad meer op.

Lees artikel »

Mark Soetman levert de primeur: rauw krabbenvlees

Start-up Crustalicious heeft een machine ontwikkeld die kleine krabben in zes stappen ontdoet van pcb's, zware metalen, ingewanden en schaal. Een wereldprimeur!

Lees artikel »

Meneer Parkinson gaat niet weg, maar boksen helpt wel

Parkinson dendert als een epidemie door Europa. Om het ziektebeeld te vertragen worden steeds meer bokstrainingen speciaal voor Parkinson-patiënten verzorgd.

Lees artikel »