Nieuwe tijden, andere leervormen.

TASC: nieuw aanvalsplan voor technische talenten

Gepubliceerd op vrijdag 22 november 2024

Techniekschool TASC is het Amsterdamse antwoord op het tekort aan vakkrachten. TASC, een zelfstandige school die samenwerkt met bedrijven en de gemeente Amsterdam, is praktijkgericht met de profielen PIE (Produceren, Installeren en Energie), BWI (Bouwen, Wonen en Interieur) en M&T (Motorvoertuigen en Transport). Nieuwe instroom is de inzet. Directeur Odilon Romero: “We hebben nu 140 leerlingen. Dat moeten er 500 worden.”

In Amsterdam-Zuidoost, bij de Johan Cruijff Arena, is in september 2023 het Tech Amsterdam Scholen Collectief van start gegaan. Van deze techniekschool ‘nieuwe stijl’ wordt het een en ander verwacht in de strijd om schaars technisch personeel. Bij TASC zijn de besturen van vier lokale scholen betrokken. Zij hadden te weinig aanmeldingen en hebben hun techniekafdelingen rigoureus opgeheven in ruil voor een nieuw en gecentraliseerd concept. Doelstelling: veel meer vmbo-leerlingen uit Amsterdam laten kiezen voor een technisch profiel. Directeur Odilon Romero: “We hebben nu 140 leerlingen. Dat moeten er binnen enkele jaren 500 worden.”

De nieuwe school met 17 docenten valt onder de bestuurlijke verantwoordelijkheid van Esprit Scholen en wordt grotendeels ‘beleverd’ door de vier Amsterdams scholen die de technische profielen PIE (Produceren, Installeren en Energie), BWI (Bouwen, Wonen en Interieur) of M&T (Motorvoertuigen en Transport) aanboden. Dat zijn Montessori Scholengemeenschap Amsterdam, Voortgezet Onderwijs van Amsterdam, Open Schoolgemeenschap Bijlmer en Esprit Scholen. Een deel van hun techniekdocenten is overgestapt naar TASC en heeft leerlingen meegenomen. Het klinkt veelbelovend. Nu moet blijken of de toekomstige monteurs, ontwerpers, lichttechnici, metselaars en interieurbouwers ook echt naar TASC komen.

BMW 3
Momenteel zit TASC in een ‘noodgebouw’ aan de Darlingstraat in Duivendrecht. Romero: “Het is de bedoeling dat we over vier jaar een gloednieuw pand betrekken in het Hamerkwartier in Amsterdam-Noord maar vooralsnog zitten we hier prima. We hebben geïnvesteerd in de look and feel om techniekonderwijs aantrekkelijk aan te bieden.” De bedenkers van het concept willen de aantrekkingskracht van techniek versterken met inspirerende praktijklokalen. Het moet ruiken naar techniek, naar verse motorolie, afgewerkte pvc-buizen, gezaagd hout en geknipt lood. Romero: “We willen voorzien in een behoefte, anders kan straks niemand meer een betaalbare monteur of timmerman vinden.”

Met de look and feel lijkt het wel goed te zitten. Het ruim opgezette pand is van alle gemakken voorzien. Kroonjuweel en kloppend hart is de ‘techhal’. Op de brug in de garage wordt gesleuteld aan een niet onverdienstelijke BMW 3. Ernaast een opengewerkte scooter waarmee geoefend kan worden. De leerlingen kunnen ook werken met zaagmachines, draaibalken, 3D-printers, wastafels en toiletten. Aan de muur hangen de werkstukken waar ze trots op zijn. Christabel, die het profiel BWI koos, heeft al ervaring opgedaan met de zaagmachine. Zij heeft met leerlingen van PIE een buitenkeuken gemaakt. Volgens onderwijsassistent Jonas Haring gaat de praktijkgerichte aanpak het verschil maken: “De leerlingen werken aan echte opdrachten van echte opdrachtgevers. Als zij het niet goed bouwen, heeft de opdrachtgever een probleem.”

Meer verdienen
Docent Duko Mulder (“lerarenopleiding techniek gevolgd, gewerkt in regulier en bijzonder onderwijs”) stond twee jaar geleden aan de wieg van TASC. Hij kent alle profielen, dacht mee over het nieuwe curriculum en was betrokken bij de inrichting van de techhal. Mulder: “We hebben geleerd van het verleden. Toen kregen leerlingen geen techniek in het eerste en tweede jaar en werden ze totaal verrast in het derde. Echt, ze wisten niet wat een schroefje was. Bij ons beginnen ze in het eerste jaar met gereedschapsleer, materialenkennis, tekeningen lezen en kleine werkstukjes maken. Fröbelen, zeg maar. Ze leren dat je hout kunt zagen en metaal kunt knippen. Als ze in de derde moeten kiezen tussen PIE, BWI of M&T, weten ze wat ze kunnen verwachten.”

In het derde jaar krijgen leerlingen onder andere installatietechniek, metaaltechniek, pneumatiek en elektrotechniek. Vanaf tekening maken ze grotere werkstukken. En ze leren de technische eindtermen. Mulder: “Dan gaan ze langzaamaan snappen dat er toekomst zit in techniek. Het imago is aan het veranderen. Ooit vonden we loodgieters niet zoveel waard. Maar hun status stijgt, ook door hoog-technische disciplines als luchtbehandeling en regeltechniek. Het besef dringt door dat je als loodgieter zestig euro per uur kunt verdienen. Met een diploma vind je snel een goedbetaalde baan. En als vakmens doe je ertoe. Dus ja, ik verwacht wel dat de leerlingen gaan komen.”

Tekort 12.000 vakkrachten
De genoemde schoolbesturen willen het Amsterdamse techniekonderwijs nieuw leven inblazen. De behoefte aan technisch geschoolde vakmensen is enorm in de regio, die 12.000 vakmensen per jaar nodig heeft voor de logistiek, energietransitie en de haven. In een speciaal convenant is afgesproken dat de scholen intensief gaan samenwerken en een ‘breed aanvalsplan’ ontwikkelen om van TASC een succes te maken. Begin 2024 liep er een reclamecampagne met TASC op trams en abri’s en in filmpjes op TikTok en Instagram. Er werden ontbijtsessies georganiseerd voor het bedrijfsleven en Arena-dagen voor nieuwe leerlingen in het stadion van Ajax.

Met een technische knobbel ga je naar TASC, dat is het idee. Dat besef moet al doordringen op de basisschool. Ook zij-instromers en leerlingen die al op een vmbo-school zitten, kunnen overstappen naar TASC. Dit brede aanvalsplan moet uiteindelijk zo’n 500 techniekleerlingen opleveren. Het sleutelbegrip is “projectonderwijs” volgens directeur Romero. Hij licht toe: “We hebben een groot netwerk in de praktijk en staan in directe verbinding met het bedrijfsleven en de arbeidsmarkt. De leerlingen willen we in een vertrouwde omgeving ‘zelfstandigheid’ en ‘eigenaarschap’ aanleren en ons onderwijsaanbod speelt in op concrete vragen vanuit de samenleving. Voorbeelden? We werken aan een project voor exo-skeletten en een project voor tiny houses. Leerlingen krijgen alle belangrijke zaken mee: de theorie, samenwerken met mede-studenten, begeleiding vanuit het bedrijf en bijsturing van de docent.”

Doorlopende leerlijnen
Techniekleerlingen hebben een speciale gave (en speciale handen). Het zijn “makers en uitvinders” in de woorden van Romero: “Hun vormingsproces, als techneut en als mens, willen we zo goed mogelijk begeleiden. We besteden veel aandacht aan het sociaal-pedagogische stuk. Daar hebben we capaciteit voor. Ons docentenkorps wordt aangevuld met een stage-coördinator, zorgconsulent en jongerencoach. Als leerlingen vastlopen of problemen thuis hebben, gaan we eraan werken, zodat ze ook echt de eindstreep halen.”

Van de eerste lichting, die afgelopen voorjaar examen deed, is 88 procent geslaagd. (Geen hele grote aantallen maar wel een hoog slaagpercentage.) Wat gaan de jongens en meiden daarna doen? Romero: “De meeste leerlingen zijn 16 als ze de school verlaten. Het liefst willen we dat ze niet direct gaan werken maar doorleren. Met mbo-scholen in de stad werken we aan doorlopende leerlijnen, waardoor leerlingen straks versneld een mbo-diploma kunnen halen. Dit alles kunnen we alleen realiseren vanwege de samenwerking tussen de driehoek onderwijs, bedrijfsleven en overheid. We kunnen niet zonder elkaar. Mijn advies aan andere regio’s? Haak aan op lokale samenwerkingsverbanden. Probeer dingen uit en toon lef.”