DAF Trucks implementeert nieuw veiligheidsbeleid

Gepubliceerd op dinsdag 14 juli 2009

Dodelijk ongeval leidt nieuw veiligheidsbeleid in

DAF Trucks zet in op intrinsieke motivatie

Na een dodelijk bedrijfsongeval in 2007 werd DAF Trucks op 17 februari veroordeeld tot 55.000 euro boete wegens overtreding van de Arbowet. Officier van Justitie Willem Bos sprak zijn waardering uit voor het nieuwe veiligheidsbeleid van het bedrijf maar stelde ook dat de maatregelen al voor het ongeval genomen hadden moeten zijn. Pieter de Grauw en Hein Croonen blikken terug en vooruit.

Op 13 juni 2007 overleed bij DAF Trucks in Eindhoven een 31-jarige operator na bekneld te zijn geraakt tussen een richtpers en een portaallader die krukassen transporteert. DAF Trucks wil niet meer ingaan op wat er exact gebeurd is in de machine. "We gaan niet meer in op het werk dat de Arbeidsinspectie en de rechter al gedaan hebben", zegt Hoofd Corporate Communications Rob Appels hierover. "We kijken vooruit en focussen op verbetering van ons veiligheidsbeleid."

Hoger Veiligheidskundige Hein Croonen laat bijna twee jaar na het ongeval op de bewuste plek zien dat herhaling niet meer mogelijk is. "Kijk", zegt Croonen, die wijst naar de veiligheidsschakelaar in het hekwerk rond de machine. "Die zat vroeger aan de binnenkant en was daardoor niet goed zichtbaar. Het lampje staat op groen, de beveiliging is geactiveerd. Toegang tot de gevaarlijk zône is pas mogelijk na veiligstellen van de installatie."

Softwarefout

De deur naar de machine was op 13 juni 2007 niet vergrendeld. De beveiliging, bedoeld om de machine automatisch te laten stilvallen als iemand naar het hart van het apparaat liep, werd stelselmatig omzeild. Als de interne arbodienst een controle aankondigde, werd de beveiliging even teruggeplaatst. Dat gebeurde al enkele jaren zo omdat de machine door een softwarefout niet goed was af te stellen als ze stil stond. Croonen: "De overbrugging van de veiligheidsschakelaar hebben we opgeheven. De bouten, die vroeger werden losgedraaid, zijn vervangen door eenwegsbouten. Die hebben we verzegeld met gele lak. Mocht iemand gaan sleutelen, dan wordt dat meteen gedetecteerd."

Naast deze technische maatregelen en aanpassing van de software nam de bedrijfsleiding ook gedragsmaatregelen. Verder werd gekeken hoe het melden van veiligheidsafwijkingen voortaan kon worden gestimuleerd (en hoe die meldingen ook daadwerkelijk de bedrijfsleider konden bereiken). Dit alles heeft al geleid tot meer meldingen van onveilige situaties. Doelstelling is elk jaar 50 procent minder ongevallen, meer veiligheidsbewustzijn en een ziekteverzuim dat daalt van 5,6 procent naar maximaal 4,5 procent in 2010.

Rondtollende meldingen

DAF Trucks streeft naar een marktaandeel van 20 procent in Europa. Steeds efficiënter werken is noodzakelijk: de productie is de afgelopen tien jaar meer dan verdubbeld terwijl het aantal medewerkers slechts met 60 procent steeg. Maar als het veiligheidsbeleid niet navenant meegroeit, kunnen dingen vreselijk mis gaan. Tijdens de zitting bij de rechter zeiden Directeur Operations Pieter de Grauw en President-Directeur Aad Goudriaan geschrokken te zijn van de situatie. Ze onderkenden dat het veiligheidsbeleid tot medio 2007 ernstig tekort schoot.

Belangrijk aspect van het probleem was de onduidelijke structuur van de informatiekolom. "Iedereen en tegelijkertijd niemand was verantwoordelijk", zei Goudriaan tegen de rechter. Meldingen van onveilige situaties vonden daardoor hun weg niet naar het hogere management. De Grauw legt uit: "Bij ons rapporteren de teamleiders aan de werkmeesters, die rapporteren aan de area-managers en die rapporteren weer aan de bedrijfsleiders. Wij leggen bevoegdheden op het laagst mogelijke niveau in de organisatie neer: op de werkvloer. Daar vindt de echte waardetoevoeging plaats en moeten medewerkers dus zoveel mogelijk zelf kunnen beslissen, vinden wij. Zo kon het gebeuren dat binnen de betreffende area iedereen wist dat de beveiliging werd overbrugd. Er waren wel meldingen van gemaakt. Verbeteringen waren beloofd maar er veranderde niks. En niemand zette de lijn stil. Daarvoor ontbraken de sociale moed en het verantwoordelijkheidsbesef."

De medewerkers verkeerden in een spagaat tussen enerzijds "aantallen halen" en anderzijds de gevaarlijke situatie. De interne arbodienst rapporteerde er verschillende keren over maar ook de technische dienst moest targets halen en richtte zich dus op machines die stilstonden en het productieproces in gevaar brachten. De Grauw: "De consequentie was dat meldingen bleven ‘rondtollen' zonder de bedrijfsleider te bereiken. Die had nauwelijks relevante veiligheidsinformatie beschikbaar."

Meer maatregelen

Na het ongeluk werd de productie tijdelijk stilgelegd voor veiligheidssessies met alle medewerkers. Daar rolden 2.000 meldingen van onveilige situaties uit. Die werden aangepakt. Er werden echter meer maatregelen genomen. Zo werden 200 mensen van de technische dienst getraind in steeds weer nalopen van de checklist bij de start van een nieuw proces. Er werden 350 werkmeesters, veiligheidsrapporteurs en teamleiders getraind in het voeren van veiligheidsgesprekken. Verder lopen 80 veiligheidsrapporteurs tegenwoordig wekelijks hun ronde. Daarnaast leidde het ongeluk tot een versnelde implementatie van OHSAS 18001, de wereldstandaard voor arbo-management.

Invoering van de procedure Meldingen Veiligheids Afwijkingen is een verhaal apart. Croonen: "Collega's aanspreken op onveilig gedrag, gevaarlijke situaties melden en zo nodig de lijn stilleggen wordt voortaan aangemoedigd en gewaardeerd." Iedere veiligheidsafwijking wordt ingevoerd in een computerprogramma en door de afdeling Health & Safety beoordeeld op risico's. De uitkomst leidt tot prioriteitstelling: 5 is relatief ongevaarlijk, 1 is heel ernstig. Elke week moet de bedrijfsleider daarover rapporteren. Als er een prioriteit 1 wordt geconstateerd, zijn werkmeester en teamleider bevoegd de productie stil te leggen. Net als bij prioriteit 2 overleggen ze meteen met Health & Safety. Pas als Health & Safety heeft geconstateerd dat het probleem is opgelost, wordt de productie hervat.

Intrinsieke motivatie

Uiteindelijk zit de oplossing tussen de oren. Pieter de Grauw benadrukt verschillende keren dat veiligheidsbewustzijn vraagt om ‘sociale moed' (om de lijn stil te leggen, ook als collega's of leidinggevenden je erop zouden aankijken) en ‘intrinsieke motivatie' (om veilig te willen werken). De Grauw: "Je doet het niet omdat de baas het zegt maar omdat je zelf begrijpt dat het nodig is." Maar hoe stelt de Directeur Operations vast of iemand intrinsiek gemotiveerd is? De Grauw pakt demonstratief een veiligheidsbril en oordopjes uit zijn bureaula en gooit ze nonchalant op tafel. Vervolgens gaat hij ongeïnteresseerd met zijn handen over elkaar zitten: "Als we zo'n houding zien, nemen we onmiddellijk actie."

Op motivatie is sinds het ongeluk hard getraind. Dat blijkt uit de cijfers. De lijnen werden vaker stilgelegd ("vele tientallen malen in 2008") en het aantal meldingen van onveilige situaties steeg. In de eerste drie maanden van 2009 kreeg Health & Safety 1.700 meldingen binnen. De Grauw concludeert: "Voor ons is dat een teken dat we op de goede weg zitten, want in heel 2008 waren het er slechts 4.066. We dringen steeds dieper door in de haarvaten van de organisatie. Niet productie maar veiligheid is hier voortaan leidend. En iedereen wordt verplicht mee te denken. Maar we zijn er nog niet. Als we één ding hebben geleerd, is het dat het oplossend vermogen op de werkvloer soms groter wordt verondersteld dan het in werkelijkheid is. Dit leergeld had natuurlijk nooit en te nimmer betaald mogen worden."