Met bitcoins betalen? Waarom niet?

Gepubliceerd op maandag 22 februari 2016

Cryptogeld is digitaal geld dat buiten de bank om wordt verhandeld. De bitcoin is wellicht de bekendste (en met een voorraad van één miljard dollar zeker de meest gebruikte) digitale munt. Vooruitstrevende webwinkeliers als Thuisbezorg.nl, fonQ en De-Online-Drogist.nl accepteren inmiddels bitcoins.

Cryptogeld is er in allerlei soorten en maten. Er zijn litecoins, PPcoins, unobtaniums, namecoins en eMarks in omloop. Maar de bitcoin wordt verreweg het meest gebruikt. Wie denkt dat deze digitale munt nog steeds is voorbehouden aan anonieme pseudo-ondernemers die sluwe plannen bedenken in zweterige zolderkamertjes, vergist zich nogal. Internationaal opererende bedrijven als Dell, Microsoft, Expedia, Monoprix, Overstock, NewEgg en Tiger Direct accepteren bitcoins omdat zij sterk geloven in de toekomst ervan. LOT Polish Airlines is recent begonnen met bitcoins en ook webwinkeliers happen langzaam maar zeker toe. In Nederland accepteren onder meer Thuisbezorgd.nl, fonQ en De-Online-Drogist.nl de steeds populairder worden cryptomunt. En dat is slechts het topje van de ijsberg.

Er is veel ophef over bitcoins. De Rabobank en De Nederlandsche Bank waarschuwden al voor de risico's ervan. Maar elk argument tegen kan met gemak worden weerlegd door een argument voor. Goldman Sachs, een van de machtigste zakenbanken ter wereld, voorspelt een forse groei van betalingen met bitcoins in de loop van dit jaar. Over voor- en nadelen van bitcoins is het laatste woord dus nog niet gezegd. Maar dat het aantal transacties groeit is een feit. "Bitcoins infiltreren stap voor stap in de e-commerce omdat ze rendabel, innovatief en sexy zijn", aldus Ofir Beigel, oprichter van 99Bitcoins, een (web)bedrijf dat handelt in de digitale munt zonder fysieke verschijningsvorm maar mèt waarde.

First timers

Cryptogeld is gebaseerd op cryptografie (versleutelingssystemen) en gaat gepaard met een proof of work-schema om het geld te genereren, te controleren op echtheid en te verhandelen. In feite bestaat cryptogeld uit een stuk versleutelde code waarin alle transacties tot dan toe zijn opgeslagen. Steeds als er een transactie plaatsvindt, wordt de code aangevuld of veranderd met een nieuw versleuteld blokje code. De bitcoins zelf kunnen worden opgeslagen op een pc in de vorm van een walletbestand, of beheerd door een derde partij. Het geld kan door iedereen met een bitcoin-adres worden verzonden via het internet.

Tot zover de ietwat complexe theorie. De praktijk bij webwinkeliers is eigenlijk helemaal niet zo ingewikkeld. Neem nou De-Online-Drogist.nl. Sinds november 2013 accepteert dit bedrijf betalingen met bitcoins. Klanten die iets willen kopen, zien naast de betaalopties ‘iDEAL', ‘overboeking' en ‘creditcard' voortaan ook het icoontje ‘bitcoin'. "Enkele keren per week wordt er gebruik van gemaakt", aldus online-directeur Joachim de Boer, onder meer "first timers" die eens willen ervaren hoe een betaling met bitcoins werkt.

Leuk natuurlijk, maar ook wel een tikkeltje marginaal. Voor het grote geld hoeft De-Online-Drogist.nl het (nog) niet te doen. Waarom dan wel? De Boer: "We willen innovatief en vooruitstrevend zijn en toegevoegde waarde leveren aan iets eenvoudigs als een drogisterij-artikel. Door als een van de eersten bitcoins te accepteren, vallen we op en benadrukken we dat we meer zijn dan een gewone drogist. Daarnaast speelt mee dat het idee achter cryptogeld mij persoonlijk aanspreekt. Buiten de bank om geld heen en weer sturen vind ik iets sympathieks hebben. Ook tegenover de litecoin staan we niet afwijzend. Die overwegen we ook te gaan accepteren. Zolang er klanten zijn die willen afrekenen met bitcoins, blijven wij deze mogelijkheid aanbieden."

Voor het betaalproces werkt De-Online-Drogist.nl samen met BitPay, wereldwijd een van de grootste partijen voor bitcoin-processing voor online winkeliers. BitPay rekent 1 procent vergoeding voor een transactie, terwijl creditcardmaatschappij op zo'n 3 procent zitten. Financieel is het dus relatief gunstig. BitPay blijkt bovendien een prima partij om mee samen te werken, stelt De Boer. Hoe gaat De-Online-Drogist.nl eigenlijk om met het feit dat de wisselkoers nogal kan schommelen? De Boer: "De koers is automatisch gekoppeld aan de euro. We krijgen direct uitbetaald in euro's door BitPay omdat onze boekhouder vanwege de sterke koersfluctuaties geen reserves aan bitcoins wil. BitPay betaalt altijd de actuele koers. Dat functioneert goed."

Jonge doelgroep

Voor het tegenargument van boekhouders (lees: liever geen reserves vanwege de sterke koersfluctuaties) valt overigens wel iets te zeggen. De bitcoin heeft namelijk een extreme reputatie opgebouwd sinds de start in januari 2009. In het prille begin kon men voor 10.000 bitcoins twee pizza's kopen. Dat is 0,0025 dollar voor één bitcoin. Daarna ging het hard omhoog en op 27 november 2013 brak de koers door de grens van 1.000 dollar heen. Let wel: voor één bitcoin. Vervolgens zakte de koers weer in als een plumpudding. In januari 2015 werd nog 200 dollar betaald. Maar zoals het fluctuerende koersen betaamt, ging het daarna weer bergopwaarts naar ongeveer 350 dollar nu.

Dat cryptogeld nieuw en daardoor onwennig is, blijkt uit het verhaal van de Noorse student Kirstoffer Koch, die in 2009 een scriptie schreef over encryptie en digitale valuta. Koch schafte voor 18 euro bitcoins aan en vergat vervolgens zijn bescheiden investering. Vier jaar later schoten de bitcoins hem ineens weer te binnen. Met moeite wist hij zijn versleutelde wachtwoord te achterhalen. Toen dat uiteindelijk lukte, kwam hij erachter dat zijn 5.000 bitcoins zo'n 615.000 euro waard waren. Hij hield 80 procent aan en kocht voor de resterende 20 procent een appartement in Oslo.

"Het is voornamelijk de jonge doelgroep van 18 tot 40 jaar die de bitcoin gebruikt", aldus directeur Patrick Kerssemakers van fonQ, dat sinds eind vorig jaar bitcoins accepteert. "Denk aan winkels die digitale gadgets verkopen of die zich willen onderscheiden door trendy en innovatief te zijn. Aangezien fonQ met trendy producten een voorloper willen zijn, sluit het accepteren van bitcoins hier mooi op aan. Hoewel wij de bitcoin vanwege drukte niet hebben gepromoot, hebben we sinds het begin elke dag wel een handvol transacties gehad."

In Kerssemakers' overwegingen speelde ook mee dat grote Amerikaanse retailers als TigerDirect en Overstock bitcoins accepteren en zich hier erg positief over uitlaten. Toen Kerssemakers in augustus 2015 in contact kwamen met het al genoemde BitPay, bleken zij geïntegreerd te zijn met betalingsprovider Adyen. Kerssemakers: "Aangezien wij ook met Adyen werken, was de keuze voor BitPay snel gemaakt. En we hebben daar geen spijt van. Het werkt allemaal prima. BitPay ontvangt de bitcoins, wisselt ze om en betaalt via Adyen een bedrag in euro's aan fonQ. BitPay neemt ook de risico's van de grillige wisselkoers op zich. Bij ieder bedrag vermeldt BitPay het aantal bitcoins dat de klant moet betalen tegen de op dat moment geldende koers. De klant weet precies waar hij of zij aan toe is. En wij ontvangen gewoon 100 euro als we een artikel voor 100 euro verkopen."

SETLcoin

De totstandkoming van de bitcoin in 2009 wordt toegeschreven aan Satoshi Nakamoto, een Japanner die niemand kent en waarvan sommigen zelfs beweren dat het eigenlijk een Nieuwzeelander is. De schimmige identiteit van deze Nakamoto (een pseudoniem?) draagt ook niet bij aan de geloofwaardigheid van de bitcoin. Ondertussen bewijst de dagelijkse praktijk doodleuk het tegenovergestelde. Webwinkeliers merken dat het betalingssysteem functioneert, en daar kan niets op tegen zijn... toch?

"De bitcoin is voor webwinkeliers een ontwikkeling om goed in de gaten te houden", schreef Bart Nagel in april 2013 op Twinkle. In datzelfde artikel zei Douwe Lycklama, oprichter en partner van payment consultancybedrijf Innopay: "Mogelijk dat het de wereld flink gaat veranderen want de geest is uit fles. Digitaal, zonder één centrale, uitgevende partij, dat is nieuw. Een valuta en betaalsysteem in één."

De al genoemde hausse volgde later dat jaar. Ook Thuisbezorgd.nl besloot bitcoins te gaan accepteren. "Wij hebben constant gekeken welke groepen gebruik maken van de bitcoin", zei directeur-eigenaar Jitse Groen destijds in Management Team. "We constateerden een ruime vertegenwoordiging van nerds en gamers en laat dat nou nèt interessante doelgroepen voor ons product zijn."

Dat een zakenbank als Goldman Sachs mikt op nerds en gamers is niet erg waarschijnlijk. Waarom de bank vorig jaar dan eigen cryptogeld ontwikkelde om betalingen te doen voor aandelen, obligaties en andere activa, is dan ook niet geheel duidelijk. Maar dat hun SETLcoin inmiddels bestaat leidt geen twijfel. Goldman Sachs heeft zelfs een patent ingediend voor het nieuwe betaalmiddel. Het grote voordeel ten opzichte van traditioneel geld is volgens Goldman Sachs dat er direct betalingen mee kunnen worden gedaan. Bij gewoon geld kan het soms wel dagen duren voordat het hele proces van de aankoop is afgerond.

Goldman Sachs gebruikt voor de SETLcoin de veelbelovende blockchain-technologie (die ook voor de bitcoin wordt gebruikt). Andere grote financiële spelers als American Express, Visa en Nasdaq investeren eveneens in blockchain. Het zijn signalen waarvan we nu nog niet weten wat ze waard zijn.

Nieuwe klanten trekken

Tot op het hoogste politieke niveau worden de ontwikkelingen gevolgd. De Europese Centrale Bank (ECB) publiceerde onlangs een rapport over virtuele munteenheden. In het rapport werd veel aandacht besteed aan de bitcoin. (Een andere munt die prominent werd belicht was de Linden Dollar, onder meer gebruikt voor transacties in Second Life.) De ECB roemt de bitcoin enerzijds om zijn innovatieve vermogen maar ziet ook gevaren, onder meer in de grillige koersontwikkeling.

Terug naar de e-commerce. Wat zijn de toekomstplannen van fonQ met bitcoins? Patrick Kerssemakers: "Wij verwachten dat de bitcoin een grotere rol gaat spelen en willen al onze klanten de mogelijkheid bieden om te betalen op een manier die zij willen. Dat bitcoin-transacties goedkoop zijn is fijn maar niet onze hoofdreden. Het gaat in onze markt om nieuwe klanten trekken en de bitcoin kan ons daarbij helpen. Verder zijn de betalingen vermakelijk door het scannen van de QR-code. Dat is gewoon leuk om eens uit te proberen. Dus: mensen met bitcoins kunnen bij ons terecht."