Samen oefenen en nieuwe business ontdekken.

Permissioned blockchain: hip en pseudo-innovatief

Gepubliceerd op donderdag 9 november 2017

Let’s blockchain!

Blockchain is here to stay. Dat zeggen de specialisten. Klinkt als een loze reclamekreet. Negeren dus… of toch even doorlezen? De realiteit is namelijk dat de permissioned blockchain nieuwe verdienmodellen oplevert die lang onmogelijk leken. Dat vraagt wel een andere houding van de IT-manager. In het gedecentraliseerde model heeft geen enkele manager controle. Dat is wennen.

“Zoals ik het zie heeft IT twee kanten. De kant die stabiliteit, continuïteit en veiligheid garandeert en alle risico’s uitbant. En de kant die experimenteert met vernieuwingen. Van de IT-manager wordt het allebei gevraagd. Hij moet zorgen voor controle en structuur. Maar dat is niet genoeg. Hij moet ook kunnen samenwerken met startups en vernieuwers om innovaties richting IT-infrastructuur te brengen en toegevoegde waarde te blijven leveren in een snel veranderende wereld.”

Rutger van Zuidam, oprichter van DutchChain, vindt een ondernemende houding essentieel voor de IT-manager van vandaag. Sinds 2010 is hij met zijn bedrijf volledig gericht op de blockchain en de bitcoin. Dat loopt eigenlijk als een zonnetje. Ieder jaar verdriedubbelt de omzet. Het geheim? Van Zuidam: “Experimenteren met eindgebruikers, niet in het lab. Alles moet praktisch toepasbaar zijn in de echte wereld. What’s in it for us? Dat is de vraag. De investering in een powerpoint kun je beter uitgeven aan een prototype.”

De activiteiten van DutchChain bestaan uit software-productontwikkeling, verspreiden van kennis, organiseren van hackathons en doen van experimenten. Voor dit alles is een ondernemende, onderzoekende houding nodig. Van Zuidam stelt dat IT-managers de grenzen van hun eigen organisatie moeten overschrijden. Want daar gebeurt het, in de verbinding met onbekende partijen, markten en vakgebieden. Van Zuidam noemt het “slimme eco-systemen”.

Mantelpakjes

Amstelveen 22 juni. De vierde editie van de Blockchain Innovation Conference staat op het punt van beginnen. Dat op zich geeft al een verbazingwekkend beeld. Waar blockchain en bitcoin een paar jaar geleden nog werden geassocieerd met zolderkamers en smoezelig anarchisten, zit de zaal op het hoofdkantoor van KPMG vol met mantelpakjes en maatkostuums uit de financiële wereld. Banken en verzekeraars hebben de blockchain omarmd. Daar moet een reden voor zijn.

Founding partners van het congres zijn KPMG, ING, de Rabobank, KPN, Hewlett Packard Enterprise en IBM. Het programma wordt gevuld door meer dan vijftig experts uit America, China en Europa. Zo geeft fintech-expert Dave Birch een keynote met als titel ‘Blockchain is not a technology, it’s a religion’. Een tikkeltje overdeven misschien, maar vooruit, Birch bezingt het diepe geloof van velen in de potentie van deze technologie, die voor grote disruptieve toepassingen zal gaan zorgen. Deze disrupties verklaren mede waarom het aantal vacatures voor blockchain-specialisten het afgelopen jaar is verviervoudigd en gespecialiseerde programmeurs volgens Birch beter worden betaald dan advocaten.

Trendwatcher Vincent Everts is organisator van het congres. Evers: “De financiële sector, overheid, energiesector en gezondheidszorg zullen veranderen door deze technologie. Steeds meer mensen zien de blockchain als een oplossing om vertrouwen tussen partijen te creëren zonder centrale autoriteit. Het ontbreekt nog wel aan praktische kennis om nieuwe oplossingen te implementeren. In deze editie gaven we in een crash course de noodzakelijke feiten en basiskennis. Doel is een brug slaan tussen de experts en de industrieën die sterk gaan veranderen.”

Permissioned blockchain

Voordat we samen met Vincent Evers de polonaise gaan lopen, doen we toch even een stapje terug. Wat is de blockchain? Hierbij een poging. Zakendoen is gebaseerd op transacties. Traditioneel worden die in goede banen geleid door gespecialiseerde bedrijven zoals banken, verzekeraars, advocaten en tussenhandelaren. Dat kost tijd en geld. Bovendien ontbreekt het zicht op wat er achter de schermen gebeurt. De blockchain kan tussenschakels overbodig maken en pretendeert volledig transparant te zijn. Iedere participant in een netwerk ziet de data en kan die goedkeuren of verwerpen.

Maar de revolutie is nog niet voltooid. Beter gezegd: die is pas net begonnen, met name omdat transacties nog tijdrovend zijn. Volgens de Duitse IT-multinational SAP laat adoptie op grote schaal nog wel een paar jaar op zich wachten. Volgens SAP moeten bedrijven nu vooral experimenteren en ervaring opdoen. Daarvoor heeft het bedrijf BaaS geïntroduceerd: Blockchain as a Service. Organisaties kunnen in de cloud veilig oefenen met het bouwen van netwerken om te zien hoe de technologie hun business kan ondersteunen. Dat betekent: prototypes bouwen en testen, applicaties uitproberen en vertrouwd raken met slimme contracten.     

Een concreet praktijkvoorbeeld? We bellen met Rick Reesen van de clouddivisie van IBM. Die komt met een opmerkelijke case uit de diamantindustrie. Reesen: “We hebben met Everledger de diamantindustrie transparant gemaakt met een permissioned blockchain: één bron die toegankelijk is voor alle partijen in het netwerk. We hebben inzicht gekregen in waar diamanten vandaan komen. Ook het verschil tussen namaak en echt is nu duidelijker. De afzet van bloeddiamanten is vele malen moeilijker geworden.”

Blockchain en fipronil

Volgens IBM kan de blockchain ook helpen bij de informatieverstrekking en traceerbaarheid bij recente incidenten zoals het eierschandaal met fipronil. Met de technologie kan de tijd om correcte informatie te verzamelen teruggebracht worden van 7 dagen naar 60 minuten, en kunnen voedselbedrijven besmette producten in korte tijd naar de bron traceren en zo verspreiding van ziektes beperken.  

Toegang tot informatie en traceerbaarheid van voedsel blijken in de praktijk immers vaak lastig. Dat komt door een gebrek aan transparantie: het kan weken duren voordat het exacte moment van besmetting wordt geïdentificeerd. Dat heeft vaak vergaande gevolgen: additionele ziektes, voedselverspilling en geld uitgeven aan terugroepacties. De blockchain is heel geschikt om deze uitdagingen aan te pakken, omdat alle transacties in een vertrouwde en beveiligde omgeving plaatsvinden.  

Fantastisch! Maar kan dit niet met gewone IT-oplossingen? Reesen: “Het gebruik van de blockchain zorgt voor vertrouwen tussen partijen in de businessnetwerken en het eco-systeem zonder dat er op één centrale partij vertrouwd hoeft te worden. De kenmerken van een permissioned blockchain zoals onwijzigbaarheid, privacy en security zorgen daarvoor. Met traditionele IT-oplossingen zoals een centrale database die bij één van de partijen staat, zullen de overige partijen volledig op dat bedrijf moeten vertrouwen.”

Slapende IT

Ook Raphael Davison, Global Blockchain Director van HPE, dicht de technologie een mooie toekomst toe. Davison: “Twee jaar geleden had nog bijna niemand over de blockchain gehoord en kijk nu eens. Er ontstaan compleet nieuwe businessmodellen.” Davison stelt dat IT-managers moeten weten wat er gaande is om goede feedback te kunnen geven aan de business. En daar ontbreekt het nog aan. IT-managers zitten eigenlijk een klein beetje te slapen als het om de blockchain gaat, stelt Davison. Het zijn de innovatiemanagers van grote bedrijven die actief zijn op dit gebied. Zij laten zich zien op seminars en congressen, en proberen nieuwe dingen uit, niet de managers.

Davison: “IT-managers moeten weten dat de blockchain hen kan helpen bij het genereren van nieuwe business, en bij de manier waarop dat gebeurt. Nu houden zij zich bezig met grote databases en complexe infrastructuur. Dat is hun baan. In de blockchain is dat allemaal gedecentraliseerd en heeft geen enkele manager en geen enkel bedrijf controle. Beheer gebeurt door iedereen samen. De IT-manager heeft een kopie, net als alle andere deelnemers. Dat vraagt om radicaal anders denken. Dit ligt trouwens ook in lijn met de deeleconomie. Jongeren willen een fiets of auto wel gebruiken maar niet kopen. De blockchain ondersteunt zulke ontwikkelingen.”

Wat zou Davison’s advies zijn aan IT-manager? “Kom erachter wie er intern mee bezig zijn, ga vragen stellen, probeer dingen uit en leer daarvan. Maak er werk van! Het werk van system integrators als HPE en IBM verandert omdat de wensen van de klant veranderen. Kijk, de cloud was ooit vernieuwend en is nu een commodity. Virtualiteit begon als een experiment en is een commodity geworden. Zo zal het ook gaan met de blockchain. System integrators en hun managers moeten blijven transformeren om hun klanten toegevoegde waarde te leveren. Er zijn nog beperkingen genoeg, laat dat duidelijk zijn. Toch zit er niets anders op dan dit kunstje snel onder de knie krijgen.” 

Pay per use

Aan een goed nieuw businessmodel moeten we over het algemeen even wennen. Maar de Rabobank maakt het wel heel bont. De boerenleenbank van weleer lijkt een metamorfose te ondergaan. Blockchain-specialist Chris Huls van de bank zei onlangs tegen RTLZ: "Je zou bijvoorbeeld je geleaste wasmachine per x-aantal wasbeurten kunnen betalen via de Rabobank-app, waarna de transactie geregeld wordt via de blockchain. Je kunt dan zonder een aparte wallet, waar je eerst geld in moet storten." Het moet niet gekker worden, een bank die zich bezighoudt met het draaien van een wasje. Tijdens de Blockchain Innovation Conference voegde Huls de daad bij het woord. Hij gaf een presentatie over nieuwe business, overigens niet met wasmachines maar met cv-ketels.

Bij de Rabobank was het balletje gaan rollen toen een jaar geleden een interne competitie werd uitgeschreven. Welke medewerker heeft het beste idee om de bank te verbeteren? Een van de ideeën was pay per use. Ofwel: betalen voor gebruik, niet voor bezit. Huls: “Voor goede pay per use-concepten moeten we fabrikanten uitdagen hun producten zo goed en zo sterk mogelijk te maken, zodat ze lang mee gaan. Als een product kapot gaat, dan heeft de fabrikant een probleem, niet de consument.” Tijdens de conferentie in Amstelveen betoogde Huls over de deeleconomie, IoT, microbetalingen en open, gedecentraliseerde platformen. Huls: “Zo’n platform is niet van ons. Iedereen kan meedoen, mits gescreend. Banken, fabrikanten, serviceproviders en toeleveranciers.”

Huls bouwde een platform met Remeha (fabrikant van cv-ketels), Eneco en de Rabobank. Tijdens de conferentie zei hij het volgende: “Kijk maar op het scherm wat we gedaan hebben met de temperatuur in mijn huiskamer. Via de Nest-thermostaat zetten we de temperatuur op 28 graden. Daarna zetten we de temperatuur weer op 19 graden, en… er komen transacties binnen. Eneco brengt ons 12 cent in rekening voor het gebruik van energie. Remeha rekent een klein bedrag voor het gebruik van hun cv-ketel. De betaling is nog fake maar ik verwacht elk moment een telefoontje van DNB met de mededeling dat we toestemming krijgen om dit in het echt te gaan doen.”

Groninger Stadspas

De blockchain kan de detailhandel helpen met de verhuur van producten. Bijkomend voordeel is dat fabrikanten worden geprikkeld om onverwoestbare spullen te maken. Dus geen stofzuigers meer die na twee jaar aan hun eind komen. Geen printers meer die inkt slurpen alsof het witte wijn is, en vervangen moeten worden als er een klein onderdeel kapot is. Geen tl-buizen die geprogrammeerd zijn om na 60 uur te stoppen met licht geven. Dat is allemaal niet meer nodig.

“We zien de markt veranderen”, zegt ook Anne Bouk Swildens van Elbuco, dat leaseconcepten in de markt zet voor onder anderen dixons, Pro Warehouse en Centralpoint.nl. Swildens: “De eindgebruiker wil geen dure lamp maar licht, geen wasmachine maar schone was. De consument heeft kennelijk geen behoefte aan nòg meer spullen maar juist aan service, gemak, zekerheid en flexibiliteit. Je ziet het bij elektronica, e-bikes, auto’s en cv-ketels. Ook Spotify en Netflix vallen onder deze trend.”

De permissioned blockchain brengt allerlei nieuwe concepten een stap dichterbij. Zo heeft DutchChain de stadspas Groningen ontwikkeld. Terug naar Rutger van Zuidam: “Minima in de stad kunnen profiteren van sociale voorzieningen met digitale waardebonnen, zonder dat er nog papier aan te pas komt. Ze laten hun QR-code scannen en kunnen dan bijvoorbeeld gratis zwemmen, of hun kat laten steriliseren. Dat scheelt weer een nestje. We hebben nu 15.000 deelnemers. Via de pas worden gemeentelijke geldpotjes verdeeld. Het systeem genereert automatisch een SEPA-file zodat de gemeente de dienstverleners kan uitbetalen. Alleen abonnees en leveranciers kunnen transacties doen. DutchChain als ‘derde partij’ kan er niet bij komen. Sjoemelen is onmogelijk.”

Fantastisch! Maar nogmaals de vraag of dit soort afgeschermde concepten ook zonder blockchain (dus met traditionele IT-tools) ontwikkeld kan worden? “Ja dat kan”, geeft Van Zuidam toe. Het is in feiten een kopietje voor alle deelnemers. Maar je moet het breder zien. Dit is een manier voor deelnemers in een consortium om te oefenen met het delen van data, want daar gaat het uiteindelijk toch naartoe. Oefenen dus! Als je je kind niet buiten laat spelen, bouwt het geen weerstand op. De permissioned blockchain is wat mij betreft een tussenstap naar de public blockchain.”