Toekomst arbeidsmarkt volgens Wim de Ridder

Google for Jobs komt eraan, wederom een radicale verandering op de arbeidsmarkt voor het mkb. Waar gaat het naartoe? We vragen het aan visionair en veelschrijver prof.dr. Wim de Ridder. "Ik vrees de surveillance-economie."


De arbeidsmarkt verandert. Wat ziet u gebeuren?

“Er is al jaren veel aandacht voor verlies van banen door robotisering en digitalisering. Ik vind dat er meer aandacht moet komen voor het ontstaan van nieuwe banen. Wat mij betreft zijn er drie ontwikkelingen die de banengroei aanjagen: de opkomst van duurzaamheid, de energietransitie en de doorbraak van particulier opdrachtgeverschap. We zien dat er veel werk wordt gegenereerd nu we twee miljoen goedkope zonnepanelen per jaar installeren. En er zullen veel mensen nodig zijn als we warmte gaan leveren zonder gas. Ook de veranderende rol van de particulier is doorslaggevend. Door internet verdwijnen tussenschakels en hebben ondernemers vaker rechtstreeks contact met de eindgebruiker. Die krijgt steeds meer macht. Intensief klantcontact vereist andere vaardigheden. Werk verdwijnt niet, werk verandert.”

Personeel in de technische hoek is bijna niet te vinden. Wat is uw advies over personeelsbeleid aan kleine installateurs, aannemers, schilders en sign-bedrijven?

“Personeel bestaat grofweg uit twee categorieën: geldzoekers en gelukszoekers. Geldzoekers binden zich niet aan het bedrijf. Ze doen werk voor geld, bij voorkeur zonder emoties. Gelukszoekers gaan voor zingeving en eigenwaarde. Ze willen een goed product maken en een positieve bijdrage leveren. Bij klanten zie ik ongeveer dezelfde tweedeling. Enerzijds zijn er klanten die gaan voor goedkoop, gemakkelijk en snel. Anderzijds klanten die zoeken naar beleving, duurzame kwaliteit en goede samenwerking. Dit betekent dat bedrijven die personeel zoeken heel goed moeten weten welke mensen bij hen passen. Anders wordt het niks. En dan het zoeken zelf. Google for Jobs komt eraan, ook in Nederland. Google weet veel van de vaardigheden van mensen en de kwaliteiten van bedrijven. Als Google een ondernemer op vacatures wijst, is de eerste selectie al gemaakt. Daar kan de oude manier van personeelswerving nooit tegenop.”

Mkb’ers maken veel gebruik van een flexibele schil van zzp’ers, flexwerkers en oproepkrachten. Wordt daar voldoende rendement uit gehaald?

“Kleine bedrijven hebben een klein netwerk waarin zij personeel zoeken. Het lijkt mij slimmer om de flexibele schil te delen met collega-bedrijven. Meer massa betekent meer kansen en meer trefzekerheid. Wat dat betreft zie ik een rol weggelegd voor de brancheorganisaties. Zij hebben de contacten met aangesloten bedrijven en weten wat die nodig hebben. Brancheorganisaties kunnen extra service bieden voor hun leden en voor werkzoekenden. Zoiets als Google for Jobs. We noemen dit platformisering maar eigenlijk is het niks nieuws. Het gebeurt op alle fronten. Ook particuliere opdrachtgevers kunnen zo worden benaderd. Verzekeraar Achmea heeft van oudsher een bestand met bedrijven die schade bij mensen oplossen. Achmea zoekt nieuwe markten en biedt haar polishouders deze onderhoudsbedrijven aan. Dit kan een taak worden voor brancheorganisaties want die moet ook iets doen om hun leden betrokken te houden. De Nederlandse Ondernemersvereniging voor Afbouwbedrijven doet het al. Zij hebben ‘NOA voor particulieren’ ontwikkeld.”

U stelt dat de technische ontwikkelingen sneller gaan dan het aanpassingsvermogen van organisaties. Hoe moeten ondernemers nieuwe technologie integreren in hun bedrijfsvoering?

“Nieuwe digitale technologie komt snel en wordt per definitie steeds goedkoper en gebruiksvriendelijker. Hoe langer je wacht, hoe minder je hoeft te betalen en hoe makkelijker je het kunt integreren. Maar als je te lang wacht, heb je geen markt meer. Dat is het Kodak-syndroom. Kodak hield te lang vast aan oude technologie en ineens stonden 125.000 werknemers op straat. Mijn advies aan kleine ondernemers? Hou bij wat er op de markt verschijnt. Meer hoef je eigenlijk niet te doen voor een goede besluitvorming. Je moet niet de eerste willen zijn want dan zijn de nieuwe producten en systemen nog niet uitontwikkeld. Wees de tiende, niet de eerste. Maar hou wel bij wat er om je heen gebeurt. Als je aannemer bent en niet weet dat er een metselrobot bestaat, loop je gevaar.”

Hoe houden ondernemers vast personeel vast?

“De mensen moeten passen bij het karakter van je bedrijf en goed in hun vel zitten. Dat lijkt een dooddoener. Toch is dat waar het om draait. Millennials bijvoorbeeld hebben vaak andere doelstellingen. Zingeving is voor hen essentieel. Waarom ben ik hier op aarde? Ervaren ze in hun werk geen zingeving, dan zijn ze weg.”

Per 1 januari 2020 wordt de WAB (Wet Arbeidsmarkt in Balans) ingevoerd. Ontslag wordt eenvoudiger. Een optelsom van kleine akkefietjes is al voldoende. Anderzijds wordt flexwerk ‘minder flex’. Payrollen wordt duurder, oproepkrachten hoeven niet altijd meer beschikbaar te zijn en voor mensen met een tijdelijk contract moet een hogere ww-premie worden afgedragen. Moeten kleine ondernemers blij zijn met deze WAB?

“Ik heb geen probleem met de WAB. Waar ik wel een probleem mee heb zijn die kleine akkefietjes. Ik vrees de surveillance-economie. In China staan 150 miljoen camera’s kleine akkefietjes te registreren. Iedere Chinees heeft een rapport. Ben je door rood gereden? Strafpunten. Heb je te weinig credits? Dan mag je niet meer met de snelle trein reizen. Dat gold in 2018 voor 23 miljoen Chinezen. Ook in Nederland zie je de surveillance-cultuur terug in sommige bedrijven. Prima als je zo’n bedrijf wilt zijn, maar dan trek je ook een bepaald type werknemers aan, de geldzoekers. Bedrijven die kwaliteit en zingeving belangrijk vinden, zijn goed voor hun mensen en gaan niet voor een paar akkefietjes naar de kantonrechter.”

Alles wat digitaal kan, gaat digitaal worden, stelt u. Wat betekent dit voor kleine installateurs, aannemers, schilders en sign-bedrijven? Levert digitalisering kansen op?

“Robotisering maakt de productie goedkoper. Dat zie je aan de arbeidsinkomensquote (AIQ), het deel van het nationaal inkomen voor de productiefactor arbeid. De AIQ is tussen 1995 en 2017 gedaald van 81 procent naar 72 procent. Logisch: de robot hoeft geen salaris. Mooie voorbeelden zijn er genoeg. In een ziekenhuis in het Engelse Bristol rijden robots rond die maaltijden bezorgen bij de duizend patiënten, rekening houdend met persoonlijke dieetwensen. Dit autonoom rijdende voertuig, dat zelf de lift bedient, deuren opent en tafels dekt, heeft mensen hun baan gekost. Maar nieuwe technologie levert ook kansen op. Denk bijvoorbeeld aan kleine bedrijven die bijzondere maatwerkproducten kunnen leveren die niet duurder zijn omdat de computer de personalisatie voor hen heeft uitgevoerd. Ondernemers zullen open moeten staan voor zulke kansen. Maar aanpassingsvermogen is het grote probleem. We noemen dit digitaal Darwinisme. Degene die zich het best aanpast, heeft de meeste kans om te overleven.”

recente artikelen

gepubliceerd in diverse (vak)media

“Wat gezondheid is moet iedereen zelf bepalen”

Noord-Limburg wil de gezondste regio van Nederland worden en heeft grootse plannen. Het klinkt aantrekkelijk maar een burgerraadslid uit Horst aan de Maas heeft felle kritiek.

Lees artikel »

Securityproject Melissa hackt Russische hackers

Na Deadbolt en Genesis Market werd onlangs de hackersgroep Qakbot opgerold, mede dankzij het cybersecurityproject Melissa. Arwi van der Sluijs is er trots op en vertelt.

Lees artikel »

Pfas-zaak Dordrecht zet forever chemicals op radar

Het gevaar van pfas voor de volksgezondheid is niet meer te bagatelliseren door de recente rechtszaak tegen Chemours in Dordrecht. Maar pfas is here to stay. Hoe nu verder?

Lees artikel »

Het wonder van geperst, verhit en gefilterd gras

Start-up Grassa claimt meer eiwit uit gras te kunnen halen dan de koe. Gras is niets minder dan een wonderplantje volgens directeur Rieks Smook: "Er kan zoveel méér met gras."

Lees artikel »

Moleculair bioloog over gedrag en kwantumfysica

Moleculair bioloog en therapeut Lianne Hermers gebruikt de kwantumfysica om bewustzijnskracht te ontdekken. Haar cliënten lossen mentale problemen zelf op zonder pillen.

Lees artikel »

Overvolle binnensteden hunkeren naar fresh air

Bedrijfsbussen op diesel mogen vanaf 2025 veel Nederlandse stadscentra niet meer in. Met elektrische steps, cargo-bikes en (bak)fietsen vinden monteurs hun weg in de binnenstad.

Lees artikel »

Google wil onze medische data, maar wat willen wij?

Care Studio van Google Health heeft aangekondigd in de VS patiëntendossiers te willen gaan beheren. Huisarts Huib Rutten ziet risico's: "De regie moet altijd bij de patiënt blijven."

Lees artikel »

Bouwvallig Blackpool, walhalla voor kansarmen

De Engelse badplaats Blackpool werd onlangs belachelijk gemaakt door minister Helen Wheeler. Ze bood haar excuses aan maar met financiële steun schiet de stad meer op.

Lees artikel »

Mark Soetman levert de primeur: rauw krabbenvlees

Start-up Crustalicious heeft een machine ontwikkeld die kleine krabben in zes stappen ontdoet van pcb's, zware metalen, ingewanden en schaal. Een wereldprimeur!

Lees artikel »

Meneer Parkinson gaat niet weg, maar boksen helpt wel

Parkinson dendert als een epidemie door Europa. Om het ziektebeeld te vertragen worden steeds meer bokstrainingen speciaal voor Parkinson-patiënten verzorgd.

Lees artikel »